Bóle układu ruchu należą do jednych z najbardziej uciążliwych. Chociaż można doraźnie walczyć z nimi za pomocą środków farmakologicznych, dolegliwości zawsze powrócą, ponieważ leki przeciwbólowe nie usuwają przyczyny dysfunkcji. Nieco inaczej jest z terapią manualną, która jego jedna z metod fizjoterapii, działa na organizm holistycznie, czyli łagodzi dolegliwości i poprawia stan zdrowia. Czym jest terapia manualna w praktyce?
Terapia manualna jest naturalną i nieinwazyjną metodą diagnostyki i leczenia. Dotyczy dysfunkcji elementów układu ruchu, czyli stawów, mięśni, więzadeł oraz całego kręgosłupa. Terapia manualna „leczy dotykiem”, co oznacza, że fizjoterapeuta lecząc pacjenta, wykorzystuje swoje dłonie i różne rodzaje ucisku. Chociaż niektórzy mogą kojarzyć terapię manualną z kręgarstwem, to jednak masaż manualny w przeciwieństwie do tego drugiego rodzaju terapii jest oparty na doskonałej znajomości anatomii człowieka oraz na wiedzy medycznej.
Aby terapia manualna była skuteczna, konieczne jest dobre zdiagnozowanie problemu. Specjalista stosuje w tym przypadku diagnostykę różnicową, czyli eliminowanie możliwych przyczyn zaburzenia sprawności, rozpoczynając od tych najmniej prawdopodobnych. W ramach diagnostyki fizjoterapeuta przeprowadza z pacjentem szczegółowy wywiad. Pyta nie tylko o miejsce i naturę bólu, ale także o styl życia, nawyki, problemy natury psychicznej, które również oddziałują na stan zdrowia i samopoczucie. Fizjoterapia manualna wykorzystuje też badania dodatkowe, jak chociażby rezonans magnetyczny. Terapeuta ocenia stan obszaru dotkniętego dysfunkcją, badając dane miejsce palpacyjnie. W ramach takiego badania może określić między innymi bolesność obszaru, zakres ruchu, czy nawet napięcie skóry, a wszystko to pomaga mu wykryć źródło bólu i dyskomfortu pacjenta.
Rehabilitacja manualna odbywa się bez czynnego udziału pacjenta. Fizjoterapeuta manualny układa osobę chorą na specjalnym stole w prawidłowej pozycji. Później przystępuje do wykonywania dłońmi odpowiednich ucisków i pchnięć w miejscach sąsiednich dla chorego obszaru. Ma to na celu odblokowanie poszczególnych struktur i przywrócenie ich właściwego ułożenia. Specjalista uciska mięśnie, skórę, więzadła, ścięgna, czyli wszystkie tkanki miękkie. Jeśli stosowana jest terapia manualna kręgosłupa, taki masaż polega na przywróceniu w odpowiednie miejsca dysków i kręgów, co również uzyskuje się poprzez uciskanie tkanek zlokalizowanych wokół kręgosłupa. Fizjoterapia manualna przebiega w dwóch etapach. Najpierw mięśnie są rozgrzewane poprzez ugniatanie, uciskanie i rozciąganie, a później – po ich odblokowaniu – mięśnie są ustawiane we właściwej dla siebie pozycji.
Terapię manualną poleca się pacjentom z bólami w obrębie kręgosłupa, a także ze skrzywieniami i zwyrodnieniami tej części układu ruchu. Pozytywne efekty daje również stosowanie masaży w przypadku wad postawy czy nerwobóli. Niekiedy terapię manualną poleca się też po zabiegach chirurgicznych, na przykład po zabiegu rekonstrukcji więzadła. Nie zawsze pacjent może rozpocząć jednak tego typu leczenie. Jest ono odradzane między innymi w przypadku zaburzeń ogólnoustrojowych, stanu zapalnego stawów czy przy świeżych urazach mechanicznych. Poza tym, terapii manualnej nie stosuje się u pacjentów z czynnymi procesami chorobowymi w tkankach lub w skórze w obszarze zabiegu (np. w przypadku nowotworów).